Je moet je publiek lezen

Een bezoek aan het Centrum voor Zeevarenden in Terneuzen

Wanneer ik mijn auto voor de gevel van het “Varenscentrum” in Terneuzen parkeer, valt mij onmiddellijk de zuidelijke gezelligheid op. En bij het binnenstappen wordt mijn gevoel bevestigd: de behaaglijke ruimte is een soort van kruising tussen een huiskamer en een kroeg. Kleedjes op de tafeltjes, een prominente toog met een kat die zich daar behaaglijk op heeft uitgestrekt, en een piano waar een bordje op staat dat je er wel op moet kunnen spelen.

Sinds 1967 is er een zeemanshuis in de haven van Terneuzen en de kanaalzone van Zeeuws-Vlaanderen. Het huidige pand werd 20 jaar geleden betrokken. Sleepbootfirma Multraship sponsort een deel van het huurbedrag.

Op de avond van mijn bezoek is het er rustig – er zitten twee man aan een biertje. Maar soms is het huis te klein. “Het valt lastig te voorspellen,” vertelt Leontine. Zij is één van de drie betaalde krachten die in dienst zijn van de stichting die het centrum beheert. Daarnaast zijn er zo’n zestien vrijwilligers.

Chauffeur Wim is er vanavond voor het eerst. Hij heeft jaren in de haven van Vlissingen (aan de overkant) gewerkt. Nu kan hij niet meer werken en lijkt dit hem een mooie bezigheid. De bus staat klaar, maar hoeft vanavond niet in actie te komen. “De ene avond moet je vijf keer rijden om iedereen op te halen, de andere avond is het stil.”

Het varenscentrum mag op een gemengd publiek rekenen. Er komen niet alleen zeevarenden, ook bezoekers uit de binnenvaart zijn welkom. “Daarom gaan we al om 3 uur ’s middags open,” legt Leontine uit, “die zijn meestal wat vroeger.” De meerderheid van het internationale gezelschap is Filippijns, maar er komen ook aardig wat Indiërs. Die nemen soms hun familie mee. Terneuzen heeft verschillende grote bedrijven, waarvoor bulkcarriers, olie- en chemische tankers en stukgoedschepen aanleggen. “Vooral als ze een dagje moeten wachten voordat ze aan de kade kunnen liggen, komt de bemanning bij ons buurten. We hebben veel voorzieningen: een biljart, tafelvoetbal, dartbord, karaokeset – en natuurlijk het grote succesnummer: de sjoelbak.” Er zijn daarnaast een bibliotheek, winkeltje en computerruimte aanwezig. Een maaltijd kan worden besteld van de verschillende eetgelegenheden in de buurt. Grote aandachtstrekker is het eigen bier: “Seamen’s Club Terneuzen Weizenbock.”

Maar persoonlijke aandacht is ook belangrijk. Zeevarenden stellen een gesprek bijzonder op prijs. Leontine: “Je moet wel je publiek lezen. Soms zijn ze binnen en moet je ze even laten bijkomen. Als ze aan de bar komen zitten, vinden ze een praatje zeker fijn.” De zeevaart was voor haar aanvankelijk een onbekende wereld. Ze is door dit werk de wereld wel anders gaan zien. “Er is toch heel wat loos in de maritieme wereld. Wij hebben het in Nederland wel erg goed.” De kerstfeesten vormen voor haar een hoogtepunt in het werk. “We vieren het drie dagen achter elkaar, op 24, 25 en 26 december, telkens met een diner. Dan heeft iedere wacht de gelegenheid een keer te komen. Het is de meest dankbare kerst die je je kunt voorstellen.”

De samenwerking met de bedrijven is goed. Eén bedrijf levert zelfs iedere week een verwachte aankomstlijst aan. Met de pastor Alexander Eberson van de Sailors Society is er goed contact. Hij bezoekt net als Pascal Handschin, de havenpastor van Vlissingen, schepen in deze havens. De basis van het varenscentrum is echter neutraal en niet gebonden aan een geloofsrichting.

Ik maak een opmerking over de spannende buurt waarin het centrum zich bevindt: het staat tussen verschillende coffeeshops in. “Vroeger was het hier nog veel spannender,” vertelt Leontine met een glimlach. “Toen zaten er hier ook nog andere tenten. ‘Je gaat toch niet in een stripclub werken,’ werd eerst tegen mij gezegd. Mensen dachten dat het varenscentrum een soort van nachtclub was.” Tegenwoordig weten de meeste Terneuzenaren echter wel waar het varenscentrum voor is bedoeld. “Dat is gekomen, toen hier een schip aan de ketting lag en wij voor de bemanning zijn gaan zorgen. Dat stond in alle kranten en toen kregen we veel positieve aandacht.”

Ondanks de goede contacten met de bedrijven hangen er donkere wolken wat betreft de toekomst. “We hebben de personele bezetting nu al moeten inkrimpen. De haven van Terneuzen is met Vlissingen en Gent samengevoegd tot “North Sea Ports”, maar het is nog niet duidelijk wat dit gaat betekenen. Het is een veel te groot gebied om met één zeemanshuis af te kunnen. En wij willen ook graag iedere dag open blijven. Ga je een dag dicht of pas later open, zul je net zien dat er mensen voor een dichte deur staan. En voor hen doen we het toch! De waarde van een varenscentrum laat zich moeilijk aan cijfertjes afmeten.” Toch blijven Leontine en de andere medewerkers gemotiveerd. “Als dan een bemanningslid uit India weer langskomt en vol trots een foto van de trouwerij van zijn zoon laat zien, dan is mijn dag weer helemaal goed.”

Het is tijd om op te stappen. Het Terneuzense witbiertje bewaar ik voor thuis. Daar aangekomen smaakt het inderdaad zo lekker als beloofd.

Stefan Francke

Het Varenscentrum Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen Terneuzen, Westkolkstraat 40, is iedere dag geopend van 15.00 tot 23.00 uur. Voor vervoer kan worden gebeld. Meer informatie is te vinden op de website www.seamensclubterneuzen.nl