Meditatie: deel zijn van een verhaal

Onlangs nog liep ik langs ‘de Boeg’, dat op 4 mei a.s. weer het toneel zal zijn van de koopvaardijherdenking in Rotterdam. Een monument, een gedenkteken, dat bedoeld is om ons te helpen de geschiedenis niet te vergeten. Moet je die onthouden? Moet je herinnerd worden aan de gruwel uit een grijs verleden?

Gedenken heeft oude papieren – en terecht. In de bijbel (Jozua 4) wordt beschreven dat Jozua, de opvolger van Mozes, een gedenkteken moet laten plaatsen midden in de Jordaan. Juist op de plek waar het volk het beloofde land binnen is getrokken. Het is een van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van Israël. Want hier komt definitief een einde aan het slavenbestaan. Een stapel stenen geeft aan: hier eindigde de tocht door de woestijn.

Het gedenken is meer dan je herinneren. Want als je gedenkt word je deel van het verhaal van het gedenkteken. Zoals wij op 4 mei gedenken bij ‘de Boeg’: ‘Zij hielden koers’. Wij staan daar omdat zij ons voorgingen. Wij kunnen er alleen maar zijn omdat zij de vrijheid bleven zoeken. Wij zijn deel van het verhaal, want we zouden er niet geweest zijn zónder dat verhaal. En zo gedenkt Israël ook aan de oever van de Jordaan. Ze worden deel van het volk dat ooit door de woestijn trok. Deel van het verbond dat God met mensen toen sloot. En ze krijgen deel aan de opdracht die Israël kreeg in de woestijn: een volk te zijn dat leeft van recht. Dat is ook het verhaal dat aan de kinderen, aan de volgende generaties verteld moet worden, als ze vragen waar die hoop stenen in de Jordaan voor is. Zodat ook zij deel worden van het verhaal, van de geschiedenis van God met mensen. Want je ziet dat het fout loopt als mensen vergeten van welk verhaal ze deel uitmaken. Als ze de geschiedenis vergeten en leven alsof ze de eersten zijn.

Want gedenken is blijkbaar meer dan alleen terugdenken aan vorige generaties en in dat spoor verder gaan. Het is ook voortdurend de gang van de geschiedenis toetsen aan het begin, het begin waarin Israël bevrijd werd van de slavernij. Een begin dat niet lag in handen van de groten van die dagen, maar in handen van een God die bevrijding bracht aan een groep weerloze slaven. Jozua liet er een gedenkteken voor oprichten, maar belangrijker nog: daarna werden er gedenkdagen voor ingesteld, het Pesachfeest.

Christenen trokken later die lijn door naar het Paasfeest. Om de opstanding van Jezus Christus te gedenken als een feest van bevrijding. Bevrijding van angst voor dood en ondergang. Gedenken dat je niet de eerste bent, maar voort gaat in een lange geschiedenis. En je bent de laatste niet. Wat je bent en wat je gekregen hebt mag je doorgeven aan volgende generaties. Ook dat is bevrijding. Bevrijding van de druk dat alles nu in jouw leven moet gebeuren. Bevrijding van de angst dat je maar een stipje bent in de geschiedenis, zonder verleden en zonder toekomst. Het leven van wie voor gingen is deel van je eigen leven, en jouw leven zal deel zijn van het leven van wie na je komen. Leven dat ontstaan is uit Gods bevrijdende werk.
Zalig Paasfeest!

Dominee Pieter Koekkoek
(bewerkt door Helene Perfors).